0 بارکردن ...

دادپەروەری دادپەروەری

ئەرشیفی نەتەوەیی
1968-2003
نوسه‌ر : عەدالەت عومەر

ئەرشیفی نەتەوەیی

ئەرشیفی نەتەوەیی یادەوەری گەلان و کۆمەڵگاکان پێکدەهێنێت و ناسنامەیان لە قاڵب دەدات و بەردی بناغەی پاشەکەوتی زانیارییە. ئەرشیف بە پێشکەشکردنی بەڵگەی کرداری ، پشتگیری لە ئیدارەدان دەکەن و بنەمای مافی تاک و ڕێکخراو و دەوڵەتەکانن. بە گەرەنتیکردنی مافی هاووڵاتیان بۆ دەستڕاگەیشتن بە زانیاری فەرمی و زانینی مێژووی خۆیان، ئەرشیفەکان بنەمای  ناسنامەی گەلان، دیموکراسی، لێپرسینەوە و حوکمڕانی باش.
زیاتر بخوێنەوە+
جینۆساید
1948
نوسه‌ر : عەدالەت عومەر

جینۆساید

جینۆساید بریتییە لە قڕکردنی بە ئەنقەست و سیستماتیکی گرووپێکی ڕەگەزی، نەتەوەیی یان ئایینی بە تەواوی یان بەشێکی. تاوانی کوشتنی بەکۆمەڵ لە یاسا نێودەوڵەتییەکان لە ڕێککەوتننامەی ڕێگری و سزادانی کوشتنی بەکۆمەڵدا پێناسە کراوە. ئەم زاراوەیە بۆ یەکەمجار لە ساڵی ١٩٣٣ لە کۆنفرانسێکدا لە مەدرید لەلایەن پرۆفیسۆر ڕافایل لێمکین بەکارهێنرا. بە فەرمی لە ساڵی ١٩٤٤ بە نووسراو تۆمار کراوە، دوای کۆتایی هاتنی جەنگی جیهانی دووەم و دامەزراندنی ڕێککەوتننامەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ ڕێگری و سزادانی تاوانی جینۆساید (CPPCG)، ئەم ڕێککەوتنە لە ٩ی کانوونی دووەمی ١٩٤٨  لەلایەن کۆمەڵەی گشتی نەتەوە یەکگرتووەکانەوە پەسەند کرا و لە ١٢ی کانوونی دووەمی ١٩٥١ کەوتە بواری جێبەجێکردنەوە.
زیاتر بخوێنەوە+
تاوانەکانی جەنگ و دژەمرۆڤایەتی
1948
نوسه‌ر : عەدالەت عومەر

تاوانەکانی جەنگ و دژەمرۆڤایەتی

جیاوازی نێوان تاوانەکانی جەنگ و تاوانەکانی دژ بە مرۆڤایەتی لەوەدایە کە تاوانی دژ بە مرۆڤایەتی کردەوەی تایبەتن کە بە ئەنقەست لەلایەن حکومەتێکەوە یان بەناوی حکومەتێکەوە وەک بەشێک لە سیاسەتێکی فراوان یان ڕێکخراو ئەنجام دەدرێت. لە کاتی شەڕ یان ئاشتیدا بە پێچەوانەی تاوانەکانی جەنگ کە بە شێوەیەکی تایبەت لەلایەن سەربازەکانەوە ئەنجام دەدرێن، تاوانەکانی دژی مرۆڤایەتی لەلایەن دەوڵەت یان بریکارەکانیەوە لەناو حکومەتێکی سەرکوتکەردا ئەنجام دەدرێن. ئه نجامدانی ئه م جۆره کارانه به پێشێلکارییه کی قورسی مافه کانی مرۆڤ دادەنرێت.
زیاتر بخوێنەوە+
بۆردومانی کیمیایی
1980
نوسه‌ر : عەدالەت عومەر

بۆردومانی کیمیایی

گەورەترین وكاریگەرترین  چەك كەبەدەست رژێمی عێراقەوە بوبێت بۆ ئەوەی دەنگی كوردی پێ خنکاندبی و بۆ لەناوی بردنیان  چەكی كیمیایی بووە، كەبەپێی  پرۆتۆکۆڵی نێودەوڵەتی ژنیف كە لە ساڵی 1925 دەرچووە. بەکار هێنانی چەکی کیمیایی قەدەغە کراوە . سەرەڕای ئەوەی عێراق لە ساڵی ١٩٣١  پرۆتۆکۆڵی ژنێفی ئیمزا کردوە و پابەندبوونی خۆی بە مەرج پێوە ڕاگەیاندووە.
زیاتر بخوێنەوە+
گۆرەبەکۆمەڵەکان
2003
نوسه‌ر : عەدالەت عومەر

گۆرەبەکۆمەڵەکان

گۆڕی بەکۆمەڵ بریتییە لە گۆڕێک کە چەندین لاشەی مرۆڤی تێدایە، کە ڕەنگە پێویستی بە پشکنینی DNA هەبێت بۆ ئاشکراکردنی ناسنامە یان لە ڕێگەی کەسوکارەوە بە نیشانەیەک لەسەر جەستە یان جلوبەرگ یان هەرشتێک وەک کاتژمێری دەستی بناسرێتەوە. نەتەوە یەکگرتووەکان گۆڕی بەکۆمەڵی تاوانکاری وەک شوێنێکی ناشتن پێناسە کردووە کە سێ قوربانی یان زیاتری لەسێدارەدان لەخۆدەگرێت، گۆڕی بەکۆمەڵ بەزۆری دوای مردنی خەڵکێکی زۆر یان کوشتنیان دروست دەبێت و ئارەزووی ناشتنی تەرمی مردووەکان بە خێرایی هەیە. گۆڕی بەکۆمەڵ لە کاتی ململانێ گەورەکانی وەک شەڕ و تاوانەکانی کۆمەڵکوژی و جینۆساید بەکار هاتووە کە زیاتر مەبەستی باسەکەی ئێمە لە خۆ دەگرێت. نەتەوە یەکگرتووەکان گۆڕی بەکۆمەڵی تاوانکاری وەک شوێنێکی ناشتن پێناسە کردووە کە سێ قوربانی یان زیاتری لەسێدارەدان لەخۆدەگرێت، گۆڕی بەکۆمەڵ بەزۆری دوای مردنی خەڵکێکی زۆر یان کوشتنیان دروست دەبێت و ئارەزووی ناشتنی تەرمی مردووەکان بە خێرایی هەیە. گۆڕی بەکۆمەڵ لە کاتی ململانێ گەورەکانی وەک شەڕ و تاوانەکانی کۆمەڵکوژی و جینۆساید بەکار هاتووە کە زیاتر مەبەستی باسەکەی ئێمە لە خۆ دەگرێت.
زیاتر بخوێنەوە+
جینۆسایدی ئێزیدیەکان
2014
نوسه‌ر : عەدالەت عومەر

جینۆسایدی ئێزیدیەکان

جینۆسایدی ئێزیدییەکان، تاوانێکی سیستماتیکی و هێرشێکی کتوپڕ کە لەلایەن دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و سوریا (داعش) جێبەجێکراوە، نوێنەرایەتی یەکێک لە پێشێلکارییە گەورەکانی مافەکانی مرۆڤ و یاسا مرۆییە نێودەوڵەتییەکان دەکات لە سەدەی بیست و یەکەمدا. داعش تاوانەکانی کردەوەی ڕێکخستووە، ئێزیدییەکانی کردە ئامانج کە زۆرینەیان لە ناوچەی شەنگال لە باکووری عێراق نیشتەجێ بوون، لە مانگی ئابی ٢٠١٤ دەستی پێکرد. مەبەستی پشت ئەم کارانە، وەک لە چەندین شیکاری و ڕاپۆرتی یاسایی نێودەوڵەتیدا سەلمێندرا، بنبڕکردنی تەواوەتی یان لەناوبردنی جەوهەری ئێزیدییەکان بوو و گرووپی نەتەوەیی، کە ئەو پێوەرانە بەدی دەکەن کە بەپێی ڕێککەوتننامەی ڕێگریکردن و سزادانی تاوانی جینۆساید (١٩٤٨) هاتووە.
زیاتر بخوێنەوە+
هەواڵی رۆژانە
2023
نوسه‌ر : عەدالەت عومەر

هەواڵی رۆژانە

ئێمە لێرەدا کار و چالاکی و یادکردنەوەی قوربانیان و ساڵڕۆژی جینۆساید و تاوانی دژ بە مرۆڤایەتی و تاوانی جەنگی دژی گەلی کورد بڵاودەکەینەوە...
زیاتر بخوێنەوە+
01
01
عن العدالة

ئێمه هەوڵی چەسپاندنی دادپەروەری دەدەین.
هەوڵی پاراستنی ئەرشیفی نەتەوەیی جینۆسایدی گەلی کوردستان دەدەین

دەربارەی ئێمە و دیدگای داهاتوو

ئەرشیفی نەتەوەیی جینۆسایدی کوردستان (KGNA) تایبەتە بە پاراستنی یادەوەری گەلی کورد و ئەزموونە مێژووییەکانی. ئەرکی ئێمە بەڵگەنامەکردن و هۆشیارکردنەوەی خەڵکە سەبارەت بەو تاوانانەی کە بەرامبەر بە دانیشتوانی کورد ئەنجام دەدرێن، لەوانەش تاوانی جەنگ، تاوانی دژە مرۆڤایەتی و جینۆساید.

دیدگای ئێمە بۆ داهاتوو دامەزراندنی ئەرشیفێکی گشتگیر وەک سەرچاوەیەکی بەنرخ بۆ لێکۆڵینەوە و پەروەردە و پێشخستنی دادپەروەری کاردەکات. هەوڵ دەدەین ئەو دڕندەیی و نادادپەروەرییانەی ڕووبەڕووی گەلی کورد بوونەتەوە، دانیان پێدا بنرێت و لێی تێبگەن و ڕێگری لە دووبارەبوونەوەی بکەین.

بە کۆکردنەوە و پاراستن و ڕێکخستنی تۆمار و بەڵگەنامە و شایەتحاڵییە ئەرشیفییەکان، ئامانجمان ئەوەیە کە سەکۆیەک بۆ ڕاستی و دادپەروەری مێژوویی دابین بکەین. ئەرشیفەکەمان دەبێتە بەڵگەیەک لەسەر خۆڕاگری و بەهێزی گەلی کورد، هەروەها بیرخستنەوەی گرنگی بەرزڕاگرتنی مافەکانی مرۆڤ و ڕێگریکردن لە دڕندەییەکانی داهاتوو.

لە ڕێگەی لێکۆڵینەوەی پیشەیی و هاوکاری لەگەڵ دامەزراوە نێودەوڵەتییەکان و پەیوەندی لەگەڵ کۆمەڵگەی جیهانیدا، هەوڵدەدەین جیهانێک دروست بکەین کە هەرگیز تەحەمول نەکرێی جینۆساید و پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ. هەوڵەکانی داهاتوومان بریتین لە فراوانکردنی مەودای ئەرشیفەکەمان، باشترکردنی دەستڕاگەیشتن بە زانیاری، و پێشخستنی گفتوگۆ و ئاشتەوایی.

ئێمە پێمان وایە دەتوانین بەشداری بکەین لە جیهانێکی گشتگیرتر و بەزەییدارتر بە بیرهێنانەوەی ڕابردوو و تێگەیشتن لە ئاڵۆزییەکانی و کارکردن بۆ داهاتوویەکی دادپەروەرانە. پاراستنی یادەوەری مێژوویی و لێکۆڵینەوە لە ڕاستییەکان بۆ چاکبوونەوە و ئاشتەوایی و ڕێگریکردن لە دڕندەییەکانی داهاتوو.

ئێمە لەگەڵ دۆستانی هاوبیرمان و شارەزایان لە کۆمەڵگای کوردی و کۆمەڵگاکانیتر لە هەموو جیهان هەوڵ دەدەین بۆ بنیاتنانی ئایندەیەکی گەشاوەتر لەسەر بنەمای دادپەروەری و کەرامەت و ڕێزگرتن لە هەموو تاک و پێکهاتەکان.

ئەوەی لێرەدا کاری لەسەر دەکەین ئەزموونی بەدەست هاتووی ٢٦ ساڵی کار و چالاکی و لێکۆلینەوەکانمە لەبواری جینۆساید بە شێوەی لێکۆلینەوەی( پراکتیکی و تیۆری و مەجازی) و سەردانی مەیدانی بۆ وڵاتانی خاوەن ئەزموون لەم بارەوە بۆ نمونە، مۆنۆمێنت و موزەخانەی هۆلۆکۆست و کتێبخانەی کۆنگرەی ولایەتەیەکگرتووەکانی ئەمریکا، موزەخانە و سەنتەری ئەرشیفی هۆلۆکۆست لە بینایەئ وەنسی کۆنفرانس لە ئەڵمانیای فێدراڵ، مۆنۆمێنتی یادەوەری و سەنتەری نێودەوڵەتی بێسەروشوێنکراوان و ئەنستیتوی دیراساتی جینۆساید لە بۆسنا هرزوگوین.
هەروەها سەردانی مەیدانی زۆربەی ناوچەی جینۆسایدکراو و ئەنفالکراو و کیمیابارانکراوەکانی کوردستان و کۆکردنەوەی بەڵگەنامەی نوسراو و بینراو و بیستراو سەردەمی رژێمی بەعسی رووخاو و بە ئەرشیف کردنیان بەشێوەی الکترونی وهەروەها کۆکردنەوەی مێژووی زارەکی کەسوکاریان بەشێکە لە هەوڵەکانمان, هەروەها بەشداری کردنم لە دەیان کۆنفرانس و کۆنگرەی نێودەوڵەتی جینۆساید بەمەبەستی ئەرشیف کردن و دروست کردنی داتابەیسێكی ناوەندی كەسانی بێسەروشوێنكراو لە داهاتوو بەم مەبەستانەی خوارەوە:

 

* فراوانكردنی پانتای تێگەیشتن لە بواری دۆسێی جینۆساید و كەسانی بێسەروشوێنكراو لە عێراق بەگشتی و لە هەرێمی كوردستان بەتایبەتی.

 
* تێگەیشتن لە ئەركی یاسایی نێودەوڵەتی لەسەر عێڕاق و پابەندکردنی بە قەرەبووکردنەوەی مادی و مەعنەوی و پاراستن و هەڵدانەوەی گۆرەبەكۆمەڵەکان.


* دەستنیشانكردنی پێداویستیەكان بۆ پاراستنی داتا و كۆكردنەوەی دۆكیومێنت.


* بەردەست كردنی زانیاری تاكەكەسی بێسەروشوێنکراوان.


* هاوتاكردنی گشت پۆلەكانی كەسانی بێسەروشوێنكراو لە تاوانەکانی جینۆساید و جەنگ و دژەمرۆڤایەتی.

* ئەرشیف کردن ناسنامەی گەلانە و رۆڵی بیرەوەری مێژووی وڵاتانە و یەکێکە لە مەرجەکانی دادپەروەری راگوزەری هەر بۆیەش پاراستنی ئەو دێکۆمێنت و بەڵگەنامانە بیرەوەری هەتاهەتایی و جیهانی دەستەبەر دەکات و دیوە شاراوەکانی ئاشکرا دەکات.


* بۆ نووسینەوەی مێژوو و لێکۆلینەوە وشیکردنەوە و بەدەرخستنی رووداو مێژووییەکان لە نەوەیەک بۆ نەوەیەکیتر.


* پردێکی پەیوەندی رابردوو بە ئێستا و داهاتوو تاکو دوچاری لەبیر چوون و هەڵەی مێژوویی نەبێن.


* یەکێک لە پێداویستیەکانە بۆ قەرەبووكردنەوەی زیان لێكەوتوان.


* بۆ بریاردانی دادپەروەرانە و بێ لایەن هیچ شتێک هێندەی بەڵگەنامەکان سودی نیە و نابێت.

 

     عەدالەت عومەر 

    نوسەر و لێکۆلەر

 

 

100

ساڵی ڕابردوو لە سەرەتای ستەمەوە

پەیوەندی
بەردەوام لە پەیوەندیدا بن

بیروڕا و بۆچوونەکانتان لەگەڵ ئێمەدا باس بکەن

فۆرمی پەیوەندی

زانیاری

ناونیشان

هەولێر/ عێراق

تەلەفۆن
+9647504476704
Drag View Close play
0%